FORUM GEOLOGICZNE

Wielki

Złoże złotostockie zanurza się w kierunku SW, gdzie dolne jego partie zostały wygięte, rozcięte i poprzesuwane szeregiem równoleżnikowych uskoków. Ku dołowi złoże wyklinowuje się, a później zupełnie zanika. Niektóre ze starszych uskoków były drogami krążenia roztworów rudonośnych i zostały wypełnione wpryśnięciami rudy (Krajewski, 1960; vide Jędrzejewska i Sałaciński, 1997).

[link widoczny dla zalogowanych]
1- blastomylonityczne łupki łyszczykowe i gnejsy biotytowe; 2- leptynity; 3- amfibolity i łupki amfibolitowe; 4- wapienie (marmury) krystaliczne i skały wapniowo-krzemianowe; 5- gnejsy haniackie; 6- ultramafity (piroksenity); 7- granitoidy jawornickie; 8- granitoidy kłodzko-złotostockie; 9- żyły aplitowe i alaskitowe; 10- żyły lamprofirowe; 11- żyły kwarcowe; 12- deluwia; 13- aluwia; 14- mylonity; 15- a) uskoki pewne; b) uskoki przypuszczalne; c) granica kontaktowego odziaływania intruzji kłodzko-złotostockiej

Wapienie (marmury) krystaliczne występują w czterech zasadniczych skupieniach, dzieląc złoże na cztery geologiczne różne jednostki górnicze.
I. Pole Zachodnie (dawniej Bogate Pocieszenie i Złoty Osioł) na południowo-wschodnich zboczach Haniaka.
II. Pole Białej Góry między doliną Kłodnicką a Złotym Jarem.
III. Pole Wschodnie (dawniej Wniebowzięcie i Sztolnia Książęca) lub tzw. złoże Góry Krzyżowej między doliną Leśną a Złotym Jarem.
IV. Pole Góry Sołtysiej lub tzw. złoże Czarnej Sztolni, na wschód od Złotego Jaru.
[link widoczny dla zalogowanych]
1- granica obszaru górniczego; 2- zasięg występowania wapieni (marmurów) krystalicznych; 3- zasięg gniazd rudnych; 4- główne hałdy kopalniane; 5- wyrobiska górnicze; 6- a) szyby wydobywcze; b) szyby poszukiwawcze

Ich budowa geologiczna jest nieco odmienna, lecz wszystkie są związane ze zmetasomatyzowanymi wapieniami, występując na kontakcie wapieni z łupkami łyszczykowymi. Mineralizacja rzadko obejmuje głębsze partie łupków i skał przykontaktowych (Budzyńska, 1971). Według Budzyńskiej (1971) dochodzi również do wcinania się płonnych łupków w złoże. Według starszych koncepcji rozwoju okruszcowania powyższe złoże można zaliczyć do grupy złóż metasomatyczno-kontaktowych (Neuhaus, 1933; vide Muszer, 1992b). Okruszcowanie nastąpiło w wyniku oddziaływania metalonośnych roztworów hydrotermalnych na skały wapniowo-krzemianowe, diopsydowe i skaleniowo-diopsydowe. Roztwory te jednocześnie spowodowały okruszcowanie i serpentynizację skał diopsydo-oliwinowych. W rezultacie powstał pokład rudonośny o długości 140 metrów i miąższości około 35 metrów (Neuhaus, 1933; vide Muszer, 1992b). Zdaniem Kowalskiego (1961, 1967) złoże złotostockie reprezentuje typ metasomatycznego złoża związanego z waryscyjska intruzją granitoidów kłodzko-złotostockich, gdzie procesy metasomatyczne nałożyły się już na zmienione skały podczas metamorfizmu regionalnego. Okruszcowanie jest związane z przejawami serpentynizacji i metasomatozy, której intensywność zmniejsza się w miarę oddalania się od intruzji granitowej. Kowalski (1961, 1967; vide Muszer, 1992b) wyróżnił cztery generacje rud z których najstarsza löllingitowa impregnowała skarny diopsydowo-tremolitowe, drugą złożoną z arsenopirytu, pirotynu, pirytu i chalkopirytu związaną z serpentynizacją i flogopityzacją skał złożowych, oraz okruszcowanie magnetytowe połączone z nasileniem zjawisk serpentynizacji. Z żyłami kalcytowymi związana jest najmłodsza generacja galenowa. Natomiast Jaskólski (1963; vide Budzyńska, 1971) zalicza złoże złotostockie w szeregu magmatycznym do klasy złóż metamorficznych w grupie starszych żył złota i rodzaju złóż hydrotermalnych. Budzyńska (1971) złoże w Złoty Stoku uważa za typ ascenzyjno-hydrotelmalny przekrystalizowany pod wpływem metamorfozy regionalnej (Muszer, 1992b). Dopływ roztworów kruszconośnych nastąpił w trzech fazach, powodując powstanie następujących paragenez- czystych związków As i Fe ze złotem, pirotynu-arsenopirytu-pirytu-chalkopirytu, magnetytu (Budzyńska, 1971). W Złotym Stoku poza löllingitem i arsenopirytem będących głownymi nośnikami dla złota rodzimego, stwierdzono występowanie pirotynu, pirytu, magnetytu, chalkopirytu, galeny, sfalerytu, hematytu, martytu, markasytu, fluorytu, limonitu, getytu, skorodytu, jarosytu, wawelitu, malachitu, azurytu, kowelinu, chalkozynu, asbolanu (Budzyńska, 1971). W piroksenitach ze wzgórza Haniak na zachód od Złotego Stoku stwierdzono występowanie paragenezy chromit-magnetyt-ilmenit-pentlandyt-chalkopiryt-pirotyn (Muszer, 1992b). W amfibolitach strefy ścinania Złoty Stok Skrzynka Wojciechowska (1995; vide Jędrzejewska i Sałaciński, 1997) stwierdziła paragenezę ilmenit-magnetyt-arsenopiryt-rutyl-pirotyn-chalkopiryt.

masywna ruda löllingitowa
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Geneza okruszcowania okolic Złotego Stoku
Etapy te stanowią wynik przeobrażeń metamorficznej serii osadowej, z której powstały grupy stońska i gnejsowa, a w późniejszym okresie seria blastomylonityczna strefy tektonicznej Złoty Stok Skrzynka oraz skały okrywy stropowej granitoidów.
I. Etap sedymentacji skał wyjściowych dla grupy strońskiej, gnejsowej i serii blastomylonitycznej
W warunkach progresywnej metamorfozy regionalnej ten zespół skalny uległ zmetamorfizowaniu w facji amfibolitowej, a zawarte w nim metale uległy w jednych miejscach mobilityzacji, a w drugich redepozycji lub rozproszeniu. Takie podkoncentrowanie kruszców obserwuje się w skałach amfibolitowych lub w pobliżu skał wapniowych i wapniowo-krzemianowych. W tych utworach metamorficznych występują dwie paragenezy mineralne: 1. tlenkowa (starsza) - ilmenit-rutyl-magnetyt
2. siarczkowo-arsenkowa (młodsza), w której dominuje pirotyn, występuje pentlandyt, chalkopiryt, sfaleryt, arsenopiryt, piryt.
Löllingit prawie nie występuje w skałach grupy strońskiej, gnejsowej i w skałach metamorficznych okrywy stropowej granitoidów. Natomiast w strefie blastomylonitycznej jest jednym z głównych minerałów kruszcowych.
II. Pseudohydrotermalna mineralizacja kaledowaryscyjska towarzysząca metamorfozie regionalnej
Z roztworami pseudohydrotermalnymi, krążącymi w trakcie metamorfozy, ściśle są związane żyły kwarcowo-kalcytowe. W wyniku koncentracji metali w żyłach tych wykrystalizował piryt, arsenopiryt, chalkopiryt, galena i sfaleryt.
III. Późnokaledońska lub wczesnowaryscyjska mineralizacja magmowo-likwacyjna i hydrotermalna
Pionowe oraz nasuwcze ruchy górotwórcze, którym towarzyszyła mylonityzacja skał w strefie tektonicznej Złoty Stok-Skrzynka, spowodowały powstanie głębokich rozłamów i uskoków. Dyslokacje te zostały wykorzystane do przemieszczenia magmy ultramaficznej w obręb serii blastomylonitycznej.
Magma piroksenitowa według Muszera (1997) intrudowała najprawdopodobniej po konsolidacji granitoidów jawornickich, w trakcie lub po utworzeniu kakirytów złotostockich.
Z piroksenitami oraz macierzystymi roztworami hydrotermalnymi, krążącymi w skałach maficznych, związane są minerały wczesnej krystalizacji magmy oraz minerały postmagmowe.
IV. Waryscyjska mineralizacja pneumatohydrotelmalna
W wyniku upłynnienia metamorficznego gnejsowo-łupkowego kompleksu skalnego w strefie anatektycznej, powstała magma obecnych granitoidów kłodzko-złotostockich. Palingenetyczna magma wznosząc się ku górze uległa kontaminacji, a także asymilowała skały metamorficzne, zawierające rozproszoną mineralizację oraz większe lub mniejsze ciała rudne. Po wdarciu się magmy w metamorficzny kompleks skalny rozpoczął się okres konsolidacji stopu krzemianowego oraz jego oddziaływania na skały osłony.
Skały metamorficzne, stanowiące południowo-wschodnią osłonę granitoidów kłodzko-złotostockich, z powodu mniejszej podatności na temperaturę uległy rekrystalizacji na kontaktach. Jedynie lokalnie zostały przeobrażone w typowe hornfelsy o zatartej strukturze pierwotnej.
Roztwory termalne, towarzyszące palingenetycznej magmie, przeniknęły w skały osłony intruzji granitowej, powodując ich okruszcowanie. Roztwory pneumohydrotermalne spowodowały prawie zupełne zatarcie i regenerację starszej paragenezy mineralnej, związanej genetycznie z sedymentacją i z roztworami pseudohydrotermalnymi pochodzenia metamorficznego.
Okruszcowanie nastąpiło w dwóch etapach tj. w etapie pneumohydrotermalnym i hydrotermalnym. Krystalizacja została zapoczątkowana przez wolframiany? Następnie utworzył się bizmut rodzimy, bizmutynit, schelit.
Etap hydrotermalny rozpoczyna krystalizacja złota rodzimego, miedziowego, miedzi i srebra rodzimego. Później pojawia się galena z Ag, siarczki Ag z Fe, uraninit, löllingit, glaukodot, arsenopiryt, piryt, kubanit, chalkopiryt, pirotyn, złoto rodzime II, chalkopiryt żyłkowy, sfaleryt.
Po konsolidacji magmy granitoidowej miały miejsce postintruzywne ruchy tektoniczne, powodujące powstanie zluźnień w obrębie granitoidów i skał osłony.
W szczeliny intrudowały aplity, pegmatyty i lamprofiry. Śladowa obecność minerałów kruszcowych (magnetyt, ilmenit, pirotyn, chalkopiryt, arsenopiryt, piryt) świadczy o związku hydrotermalnej mineralizacji, współwystępującej w złożu złotostockim, z granitoidami kłodzko-złotostockimi.
V. Redeponowana w orogenezie waryscyjskiej pseudohydrotermalna mineralizacja kaledonowaryscyjska
W obrębie uskoków występują liczne drobne szczeliny i pęknięcia w skałach metamorficznych grupy strońskiej, gnejsowej i serii blastomylonitycznej, a także brekcje tektoniczne.
Strefy nieciągłości ułatwiły wędrówkę termalnych roztworów zawierających siarkę i metale pochodzące z wcześniejszych etapów, powodując krystalizację arsenopirytu, löllingitu, pirytu, galeny, sfalerytu, chalkopirytu, freiberytu w okolicy Lutyni.
W okolicy Orłowca krystalizował galena, chalkopiryt, arsenopiryt, a w okolicy Złotego Stoku galena.
Uruchomienie w tektogenezie waryscyjskiej starszej mineralizacji nastąpiło po hydrotermalnym etapie okruszcowania widocznym w złożu złotostockim.
Podgrzanie i migracja roztworów termalnych może wiązać się z obecnością pod metamorfikiem lądecko-śnieżnickim i serią blastomylonityczną hipotetycznego batolitu granitoidowego.
VI. Epitermalna mineralizacja alpejska
Epitermalna mineralizacja związana jest z okruszcowaniem hematytem stref uskokowych oraz brekcji tektonicznych z nimi związanych. Mineralizacja ta wiąże się z alpejskim odmłodzeniem głębokich, waryscyjskich uskoków o przebiegu NW-SE. Roztwory epitermalne zawierające duże ilości Si i Fe, wykorzystując mobilność stref uskokowych okruszcowały brekcje tektoniczne.
VII. Wietrzenie minerałów rudnych
W wyniku wietrzenia pierwotnych minerałów kruszcowych doszło do utworzenia i koncentracji minerałów w strefie cementacyjno-oksydacyjnej. W okolicach Lutyni utworzył się malachit, piromorfit, cerysyt, anglezyt, akantyt, kowelin z Ag.
W złożu złotostockim występuje strefa cementacji reprezentowana przez miedź rodzimą, bornit, kowelin.

Neleży wspomnieć, że w bliskiej odległości od Złotego Stoku mamy Mąkolno, gdzie występuje mineralizacja goethytowo-malachitowa, która w XVII w była eksploatowana jako ruda miedzi. W kierunku S od Złotego Stoku mamy Lutynię gdzie eksploatowano rudy galenowo-sfalerytowe http://www.geologia.fora.pl/dolnoslaskie,12/lutynia-k-ladka-zdroju,2215.html.

Literatura:
Banaś M., 1965 - Przejawy mineralizacji w metamorfiku Śnieżnika Kłodzkiego. Prace Geol. Kom. Nauk Geol. PAN; Oddz. w Krakowie, t 27. Warszawa.
Borkowska M.; Smulikowski K., 1973 - Minerały skałotwórcze. Wyd. Geol. Warszawa.
Budzyńska H., 1971 - Mineralogia złoża arsenowego w Złótym Stoku. Arch. Min. PAN; t.29; z. 1 i 2.
Cwojdziński S., 1977 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Sudetów. Arkusz Złoty Stok; 1:25000; Wyd.Geol.; Warszawa.
Don J., 1964 - Góry Złote i Krowiarki jako elementy składowe metamorfiku Śnieżnika. Geol. Sudet., vol. 1.
Dumicz M., 1989 - Strefa tektoniczna Złoty Stok-Skrzynka w świetle analizy mezostrukturalnej metamorfiku Lądka-Śnieżnika. Geol. Sudet., vol. 23; nr 2.
Jędrzejewska A., Sałaciński R., 1997 - Przejawy okruszcowania strefy kontaktowej intruzji kłodzko-złotostockiej ze strefą ścinania Złoty Stok-Trzebieszowice. [W:] Metale szlachetne w NE części masywu czeskiego i w obszarach przyległych- geneza, występowanie, perspektywy. Wrocław
Kowalski W. M., 1961 - Rozmieszczenie lellingitu i siarczków w złożu arsenowo-złotonośnym w Złotym Stoku na Dolnym Śląsku. Zesz. Nauk. AGH; Geol. 4.
Kowalski W. M., 1967 - Skały metamorficzne ze Złotego Stoku (Dolny Śląsk). Prace Geol. Kom. Nauk Geol. PAN, Oddz. w Krakowie; nr 42.
Kozłowska-Koch M., 1973 - Polimetamorfity strefy tektonicznej Złoty Stok-Skrzynka w Sudetach. Geol. Sudet., vol. 8.
Majerewicz A.; Wierzchołowski B., 1990 - Petrologia skał magmowych. Wyd. Geol.; Warszawa.
Muszer A., 1992a- Ślady mineralizacji w piroksenitach z okolic Złotego Stoku. Przeg.Geol.-Miner., nr 3. Warszawa
Muszer A., 1992b - Złoto rodzime ze Złotego Stoku (Dolny Śląsk). Arch. Miner., t. 48
Muszer A., 1997 - Charakterystyka okruszcowania północnej i środkowej części Gór Złotych na tle budowy geologicznej. Acta. Univ. Wrati., Prace Geol.-Miner., Wrocław.
Muszer A.; Lubieniecki W., 1996 - Złoty Stok i okolice. Przewodnik Turystyczny. Wrocław.
Piestrzyński A., 1992 - Wybrane materiały do ćwiczeń z petrografii rud. Wyd. AGH. Kraków.
Smulikowski K., 1976 - Ultramafic rocks from the vicinity of Złoty Stok (Lower Silesia). Bull. Acad. Pol. Sc. Ser. Terre.; vol. 24; nr 3-4.
Smulikowski K., 1979 - Ewolucja polimetamorficzna krystaliku Śnieżnika Kłodzkiego i Gór Złotych w Sudetach. Geol. Sudet., vol. 14, nr 1.
Wierzchołowski B., 1976 - Granitoidy kłodzko-złotostockie i ich kontaktowe oddziaływanie na skały osłony (studium petrograficzne). Geol.Sudet.; vol.11; nr 2.
Wojciechowski A., Kołecki T., Magdziarz A., Sucharski P., 1998 - Sprawozdanie z prac poszukiwawczych za złotem w rejonie koncesyjnym nr 132. Temat nr 4.56.9717.00.0. Prace nie publikowane. Archiwum KGHM, Lubin

moozg

a ode mnie 2 foty

diopsyd, a w zasadzie to skarn

halda w poblizu kopalni

jeszcze jedno fajne foto mam, ale sie gdzies zapodzialo

Gość

Z tego co widać i jak się czyta czy ogląda plany to kopalnia ta była bardzo rozległa - szkoda że nie można sie dostać teraz do tych podziemi a potencjalne miejsce gdzie można by tam wejść wymaga sporo pracy udrożniajacej.
Ale co ciekawe jest szansa bo zima stwierdzono tam wywiew ciepłego powietrza. Pytanie tylko jak rozległy jest korek wejściowy ?
Planuję na wiosnę ponowna wizyte w tym miejscu z nowopozyskanymi planami by skonfrontowac je ponownie z tym miejscem.

Wielki

hałdy pola zachodniego

Jack3731

Ciekawe miejsca do zobaczenia dla calej rodziny.

Wielki

2018.07.22
Przez 20-cia lat nie miałem czasu sprawdzić tej lokalizacji :( Wreszcie trafiła się okazja i zlokalizowałem miejscówkę w Mąkolnie koło Złotego Stoku, która nie dawała mi spokoju. Mamy tutaj do czynienia z okruszcowaniem goethytowo-malachitowym. Nie było czasu kopać głębiej w celu odsłonięcia większego fragmentu okna sztolni i sprawdzenia co jest dalej.

Geodyk

...ale jak znajdziesz czas to daj znać to skopiemy te okolicę ile się da,bo zapowiada się ciekawie...